Elektronische toedienregistratie (VVT)

Bij veel vormen van zorgverlening binnen de VVT speelt het voorschrijven en/of toedienen van medicatie een rol. Afhankelijk van de situatie variëren de werkprocessen, het aantal betrokkenen en verantwoordelijkheden rond de farmaceutische zorg. Er is een grove indeling te maken in:

• situaties waarin de specialist ouderengeneeskunde (SO) hoofdbehandelaar is (bijvoorbeeld in het verpleeghuis)
• situaties waarin de huisarts de hoofdbehandelaar is (bijvoorbeeld in het woonzorgcentrum of bij wijkverpleging).

In beide situaties vinden mooie ontwikkelingen plaats rond digitalisering voor kwaliteitsverbetering.

Digitalisering in het verpleeghuis
In het verpleeghuis is de specialist ouderengeneeskunde de hoofdbehandelaar. Al lange tijd wordt daar gewerkt met EVS: het elektronisch voorschrijven van medicatie aan bewoners. Daarbij wordt veelal gebruik gemaakt van oplossingen die uitgaan van het ‘closed loop’ principe. Dit betekent dat de voorschrijver (de SO en/of verpleegkundig specialist), de verstrekker (de instellingsapotheek) én de toedieners (de verzorgenden en verpleegkundigen) allen digitaal in hetzelfde systeem werken. Daarmee werken zij ook altijd met dezelfde actuele medicatiegegevens. Handmatige invoer is niet meer nodig en zij kunnen efficiënt samenwerken. Wijzigingen worden sneller verwerkt en zijn snel beschikbaar zijn. Dit heeft binnen de medicatieprocessen van het verpleeghuis tot mooie verbeteringen geleid.

Toch blijven er uitdagingen over. Zo blijft het vaak veel tijd vragen om te achterhalen wat het actuele medicatieoverzicht is als een client tijdelijk of permanent wordt opgenomen in het verpleeghuis. Dit komt door versnippering van medicatiegegevens in de keten en levert potentiële risico’s op medicatiefouten op. Met tot gevolg extra uitzoekwerk om deze fouten voor te zijn. Dit speelt ook wanneer een verpleeghuisbewoner poliklinisch wordt behandeld en de medicatie wordt gewijzigd. Dan is het essentieel om de regionale samenwerking en afspraken goed op orde te hebben.

De herziene richtlijn medicatieoverdracht en de informatiestandaarden kunnen de reeds behaalde resultaten binnen verpleeghuizen naar verwachting versterken en uitbreiden. Hierdoor kan de VVT ook met partijen als trombosediensten en mondzorg beter digitaal gegevens uitwisselen.

Digitalisering in de wijkzorg
Elektronisch voorschrijven gebeurt binnen verpleeghuizen al een aantal jaren. In de wijkzorg echter vonden toedienregistratie en dubbele controle tot enkele jaren geleden nog grotendeels op papier plaats. Het netwerk van zorgprofessionals kan – zeker binnen de wijkzorg – bestaan uit specialist, huisarts, trombosedienst, openbare apotheek, dienstapotheek, collega zorgorganisatie, en anderen. Daarom werd de vraag om het verbeteren van de uitwisseling van medicatiegegevens steeds sterker.

Waar we in verpleeghuizen vaker combinaties zien van elektronisch voorschrijven en elektronische toedieningsregistratie (closed loop) valt in de wijkverpleging een duidelijke toename op van e-TRS-gebruik (elektronische toedienregistratie systemen). Deze e-TRS-oplossingen (ook e-TDR genoemd) communiceren met het apothekersinformatiesysteem (AIS) van de betrokken apothekers. Ze vervangen daarmee de papieren toedienregistratie. Daarnaast kunnen de meeste e-TRS-oplossingen digitaal dubbel controleren. In enkele gevallen zijn er koppelingen gerealiseerd met een regionale trombosedienst.

Proeftuinen
Als onderdeel van het programma Inzicht zijn eind 2019 twee proeftuinen medicatieveiligheid gestart: in Oost-Brabant en in de regio Zwolle. Binnen de proeftuinen hebben apothekers en thuiszorgorganisatie waardevolle ervaringen opgedaan wat betreft kwaliteitsverbetering en (digitale) samenwerking binnen het netwerk in de regio: “Digitalisering betekent dat thuiszorgmedewerkers veiliger gaan werken en dat medicatiefouten worden voorkomen. Deze fouten ontstaan wanneer een toedienlijst niet actueel is, men niet tijdig bij een cliënt is. Met de digitalisering hebben thuiszorgmedewerkers altijd de meest recente toedienlijst bij zich, krijgen ze een signaal als ze niet tijdig digitaal aftekenen en hebben ze een kortere communicatielijn met de apotheker. Overleg over medicatie is dan eenvoudiger te voeren.”

Handboek
De resultaten uit o.a. de twee proeftuin laten zien dat het erg waardevol is om zorgaanbieders in de regio niet allemaal zelf het wiel te laten uitvinden. Als thuiszorgorganisatie en apothekers gezamenlijk optrekken en kennis delen, werken zij succesvol toe naar een veiliger en efficiëntere medicatietoediening voor alle betrokkenen in de regio. De proeftuin Regio Zwolle heeft haar ervaringen als onderdeel van het programma Inzicht samengevat in een nuttig handboek en een regionaal GDP-protocol. Dit kan voor andere regio’s als inspiratie dienen om ook regionaal aan de slag te gaan met e-TRS.

Opmaat naar werken volgens de richtlijn
Het projectteam Medicatieoverdracht van de sector VVT ziet het gebruik van e-TRS-oplossingen, zoals toegepast in de proeftuinen, als een belangrijke opmaat naar het werken volgens de herziene richtlijn. Daarin immers is digitale uitwisseling de norm. Door nu al in de regio samen aan de slag te gaan met het digitaliseren van de toedienregistratie:

• behalen we kwaliteits- en efficiencywinst
• leren zorgprofessionals beter digitaal met elkaar samenwerken
• krijgt de ketensamenwerking een boost.