Kernteambesluiten: het hart van het programma Medicatieoverdracht

Hoe ben jij terechtgekomen bij het programma Medicatieoverdracht?
“Ik ben apotheker van beroep maar na een paar jaar maakte ik de overstap naar het LSP Platform Medicatieoverdracht Fryslân/RSO GERRIT omdat ik vooral geïnteresseerd was in hoe de apotheek goed kan samenwerken met andere zorgverleners. In die rol raakte ik betrokken bij het ontwikkelen van de informatiestandaard Medicatieproces 9. In deze informatiestandaard hebben zorgsectoren samen vastgelegd welke informatie over medicatie ze uitwisselen. Om deze informatiestandaard te implementeren is het programma Medicatieoverdracht ontstaan. Binnen dit programma ben ik een paar jaar met veel plezier projectleider Medicatie en adviseur geweest.”

Hoe zijn de kernteams ontstaan?
“Het doel van het programma Medicatieoverdracht is een actueel en volledig medicatieoverzicht van elke patiënt bij elke zorgverlener en de patiënt zelf. Het programma implementeert daarvoor de kwaliteitsstandaard Overdracht van medicatiegegevens in de keten en de informatiestandaarden Medicatieproces 9, Labwaarden voor Medicatie en Contra-indicaties en overgevoeligheden. Naast de kwaliteitsstandaard en de informatiestandaarden zijn er concrete afspraken nodig over hoe zorgverleners samenwerken in de keten op het gebied van medicatie. Daarvoor hebben we de kernteams in het leven geroepen. In de kernteams zitten vertegenwoordigers van alle tien zorgsectoren die deelnemen aan het programma Medicatieoverdracht*. Deze vertegenwoordigers zijn zorgverleners die zelf met ‘de voeten n de klei’ staan, dat is heel belangrijk.”

Welke kernteams zijn er?
“We zijn in september 2020 begonnen met het kernteam Medicatie voor de stappen voorschrijven, verificatie en ter hand stellen (bekijk hier de 10 stappen van het programma Medicatieoverdracht). Ook voor patiënt en cliënt en voor de stap toedienen zijn afspraken gemaakt in aparte kernteams. Deze kernteams zijn nu grotendeels klaar, we behandelen nog wat kleine openstaande punten of wijzigingsverzoeken in het kernteam Medicatieoverdracht waarin alle afgeronde kernteams zijn samengevoegd. Maar voor de informatiestandaarden Contra-indicaties en overgevoeligheden en Labwaarden voor medicatie staan we nog aan het begin, deze kernteams zijn in 2023 gestart.”

Hoe neemt een kernteam de besluiten?
“Eerst maakt de voorbereidingsgroep een conceptbesluit. In de voorbereidingsgroep zitten vertegenwoordigers van enkele sectoren zoals de huisartsenzorg, openbare farmacie en medisch specialistische zorg. Daarna wordt dit besluit besproken met het hele kernteam. Het besluit dat daaruit komt, wordt vervolgens door elke sector getoetst bij de achterban om er zeker van te zijn dat het besluit breed gedragen wordt.”

Liggen de besluiten nu definitief vast?
“In de praktijk kan blijken dat een besluit toch niet werkbaar is. De kernteambesluiten worden nu beproefd in de Kickstart Medicatieoverdracht, het is te verwachten dat dat tot wijzigingsverzoeken zal leiden. Maar de besluiten kunnen alleen gewijzigd worden via een officiële procedure. Elke wijziging gaat via het kernteam, de achterbanraadpleging van de sectoren en het leveranciersoverleg zodat iedereen erachter staat.”

Moet iedereen zich aan de kernteambesluiten houden?
“Ja, de kernteambesluiten zoals te vinden op onze wikipagina zijn geaccordeerd door alle zorgsectoren die met medicatie te maken hebben en gelden daarom voor alle zorgverleners in die sectoren. Een deel van de besluiten moet ondersteund gaan worden door de software omdat ze anders niet te implementeren zijn. Deze hebben we vertaald in gebruikerseisen die de leveranciers meenemen bij het inbouwen van de informatiestandaarden. Daarnaast zijn er ook besluiten die losstaan van de ICT-systemen en die de zorgverleners zelf in het werkproces moeten implementeren. Een goed voorbeeld hiervan is dat zelfzorgmedicatie uitvragen een deel is van de medicatieverificatie. Deze zogenaamde werkproceseisen hebben we uitgewerkt in het implementatiehandboek zorgaanbieders. De kernteambesluiten zijn wel droge kost om te lezen, we moeten nog aan de slag om ze toegankelijker te maken.”

Wat was bijvoorbeeld een lastig besluit?
“Het proces van medicatie rondom opname en ontslag is iets wat vaak fout gaat. Van de zorgverleners die betrokken zijn voor de opname, tijdens de opname en na het ontslag wordt verwacht dat zij registreren wat er is voorgeschreven, ter hand gesteld en toegediend is. Zodat alle zorgverleners en de patiënt hiervan op de hoogte zijn en de medicatieveiligheid is geborgd. Tijdens een opname wordt regelmatig medicatie van een andere fabrikant gegeven dan voor opname. Bij ontslag moet dan weer de medicatie van voor opname gebruikt worden, met de naam van de zorgverlener voor opname. Dit kan voor zorgverleners betekenen dat zij de medicatie opnieuw moeten registreren, terwijl er eigenlijk niets veranderd is. Om dit werkbaar te maken, hebben we geprobeerd daarover zo goed mogelijk afspraken te maken. Maar het is nog wel spannend of het echt zo gaat werken. Maar ook al waren de discussies soms best ingewikkeld, we zijn altijd tot een besluit gekomen waar alle sectoren achter kunnen staan.”

Wat was jouw rol in de kernteams?
“Als projectleider Medicatie heb ik veel kernteamoverleggen voorgezeten. Vanuit het programma Medicatieoverdracht hebben we een faciliterende rol. Wij bepalen dus niks, de zorgverleners van de verschillende sectoren moeten er samen uitkomen. Ik vond het mooi om te zien hoe de deelnemers steeds meer vanuit de keten gingen denken. Dat iemand van een ziekenhuis zei: ‘Nee, voor de ggz gaat dat niet werken hoor’. Het is belangrijk dat alle zorgverleners begrijpen dat je soms iets extra’s moet doen waar een andere zorgverlener of de patiënt de vruchten van plukt.”

Esther is per januari 2024 met haar werk voor het programma Medicatieoverdracht gestopt omdat ze naar Zweden is verhuisd. Maar met de mede door haar opgerichte kernteams heeft ze blijvend haar stempel gedrukt op de medicatieoverdracht en dus de medicatieveiligheid in de Nederlandse zorg.

*De zorgsectoren die deelnemen aan het programma Medicatieoverdracht zijn: huisartsenzorg, openbare farmacie, medisch specialistische zorg, gehandicaptenzorg, publieke zorg, trombosezorg, mondzorg, ggz, vvt en de sector Patiënt & cliënt. Elke sector heeft een eigen sectorteam voor Medicatieoverdracht. Alle relevante beroeps- en brancheorganisaties doen mee.